“Er Meydanı”nın unutulmaz pehlivanları

Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nin asırlardır süregelen geleneğinde, sadece rakipler değil, nesiller da birbirine meydan okuyor. Er meydanında iz bırakan efsane pehlivanlar, bugün hala hem isimleriyle hem de karakterleriyle hürmetle anılıyor, genç güreşçilere ilham veriyor.

Bu yıl 664’üncüsü düzenlenen Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nde yüzlerce pehlivan efsaneler üzere anılmak için imtihanlarını veriyor. Elleri kınalı pehlivanlar rakiplerini alt etmeye çalışırken bir yandan da Kırkpınar tarihine istikamet vermiş, ismi efsaneye karışmış ustaları yad ediyor. Kimi ruhunda “gaddar” Kel Aliço’yu hissediyor, oburu “Sultanın aslanı Adalı Halil’i” kimi ‘ben Kurtdereliyim’ diyor kimi ‘Koca Yusuf’um..

Zaman vakit cazgırın manilerinde, vakit zaman da bir pehlivanın niyet duasında yankılanan efsane isimler, güreşin ruhunu yaşatmaya devam ediyor. Unutulmayan isimlerin her biri, bileğinin gücü kadar duruşuyla da öne çıkan, yalnızca Kırkpınar’da değil, dünyanın dört bir yanında nam salmış pehlivanlardı.

İşte o güreşin çınarları ortasında yer alan ve ölümsüzleşmiş efsane isimler:

Kel Aliço

1844 yılında Plevne’de doğdu. Deliorman bölgesinin sert havasıyla güçlenen Kel Aliço, Kırkpınar’da estirdiği hava nedeniyle sarayın dikkatini çekti.

Sultan Abdülaziz’in pehlivanı Kavasoğlu İbrahim’e âlâ bir rakip bulunması maksadıyla başlatılan çalışmayla saraya gitti, güreşteki mahareti sayesinde saray başpehlivanı oldu. Kel Aliço, padişah Abdülaziz’le de güreşti.

Kırkpınar’da başpehlivanlığı 27 kere üst üste kimseye kaptırmadı. “Ustaların ustası” namıyla bilinen Kel Aliço, Kırkpınar’da fenomen olan efsanelerin en ünlüsüdür. İnatçılığı, acımasızlığıyla bir namı da gaddar olan Kel Aliço, el ense ve tırpan ustasıdır.

Çırağı Koca Yusuf’un meydan okumasıyla son meydana çıkışında Kel Aliço yaşına karşın uzun mühlet güreş tuttuğu çırağını yendi. Koca Yusuf’un elini öpmesi ile güreşte jübilesini o gün yaptı.

Saçının azlığından ötürü “kel” güreşteki sertliğinden “gaddar” olarak anılan Kel Aliço, 75 yaşında daha sonra ismi verilecek İpsala’nın Kel Aliço pehlivan köyünde vefat etti.

Koca Yusuf

Şumnu kasabasında 1857 yılında doğdu. Atadan güreşçi Yusuf pehlivan, Dursun pehlivan ve Kel İsmail’den birinci güreş eğitimini aldı.

Kırkpınar’a birinci sefer 1882 yılında katıldı.

Namı arttıkça hem Fransa hem de Amerika’da güreşlere davet edildi, orada da meydanı rakiplerine dar eden Koca Yusuf, 1898 Amerika’daki güreşten dönerken bindiği geminin Sable Adası’nda batması sonucu ömrünü yitirdi.

“Türk üzere güçlü” kelamı Koca Yusuf’un güreşlerini seyreden Fransızların tabirleri ortasına girdi.

Adalı Halil

Adaiçi köyünde 1866 yılında doğan Adalı Halil, harman yerinde akranlarını yenerek başladığı güreşinde evvel köy düğün meydanlarında daha sonra da Kırkpınar meydanında uzunluk gösterdi.

Kel Aliço’yla 5 buçuk saat yaptığı güreş, kendisine Aliço’nun çırağı olması noktasında muvaffakiyetin kapısını araladı.

Kel Aliço’dan öğrendiği taktiklerle hem yurt içi hem yurt dışında meydanı rakiplerine dar etti, 18 sefer Kırkpınar Başpehlivanı oldu.

“Sultanın Aslanı, Edirne Aslanı” unvanları yakıştırılan Adalı Halil, Koca Yusuf’un estirdiği deniz çok namı devam ettirdi. Paris, Viyana’daki ünlü güreşleri yanı sıra Şikago’da rakibinin kemiğini kırmasıyla daha da ünlendi.

Güreşi bırakması sonrası Edirne Tütün Yönetimi’nde müstahdemlik yapan Adalı Halil 1927’de vefat etti.

Kurtdereli Mehmet

Kurtdereli Mehmet, Osmanlı topraklarından olan şimdilerde Bulgaristan sonlarındaki Tırnova’da 1872 yılında doğdu.

Adalı Halil ve Kara Osman’ı 1899 Kırkpınarı’nda yenerek başpehlivan oldu. Kurtdereli Mehmet, Avrupa’da da güreşti dünya şampiyonu oldu.

Sultan 2. Abdülhamit ve Sultan Mehmet Reşat’ın madalya ile ödüllendirdiği Kurtdereli, 1911 yılında Taksim Talimhane Güreşlerinde rahatsızlıklarına karşın İngiliz, Hollanda ve Macar güreşçileri yenerek “Cihan Şampiyonu” unvanını kazandı. Son güreşlerini bu yılda yapan Kurtdereli, kispetini Kabe’ye bir pehlivan aracılığıyla yollayıp er meydanlarından çekildi.

Güreşten sonra başhakemlik yapan Kurtdereli’nin Anadolu Ajansına verdiği mülakatta “Güreşirken bütün Türk milletini ardımda hisseder ve onun erdemini korumak için her şeyi yapardım. ve güya bütün Türk milletinin kuvvetinin gerimden dayandığını hissederdim.” kelamını okuyan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Kurtdereli’ye yazdığı övgü dolu mektup ve 1000 lira para ödüllü zarfı kendisine Salih Bozok ve Kılıç Ali ile ulaştırdı. Kurtdereli, Atatürk’ün mektubunu göz yaşlarıyla okudu.

Namlı bu pehlivanların dışında iri cüssesiyle anılan Filiz Nurullah, Hergeleci İbrahim, Çolak Mümin Molla, Er Sultan, Filibeli Kara Ahmet, Hançoğlu İbrahim, İpçi Hüseyin, Kara Ahmet, Katrancı Mehmet, Kavasoğlu İbrahim, Kazıkçı Kara Bekir, Nakkaşlı Eyüp, Şamdancıbaşı Kara İbo da hala güreş taktikleri ve kişilikleriyle güreş topluluğunda konuşulan isimler olarak dikkati çekiyorlar.

About The Author

admin

See author's posts